TR | EN

Okuyalım, Öğrenelim!

25 Mayıs 2021KEV-Medya

Medya Okuryazarlığı ve Dijital Vatandaşlık

Dijital vatandaş, bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken eleştirebilen, çevrimiçi davranışlarının etik sonuçlarını bilen, teknolojiyi kötüye kullanmayan, dijital dünyada iletişim kurarken ve işbirliği yaparken doğru ve ahlaki davranışı teşvik eden vatandaştır. Bu çerçevede, toplumdaki her yaştan birey iyi bir dijital vatandaş olma yolunda bilinçlenmelidir.

Kepirtepeliler için Temel Bilgiler

Kepirtepeliler Eğitim Vakfı olarak, üyelerimizle, Kepirtepelilerle ve toplumla daha etkili iletişim kurabilmek adına “dijital vatandaşlık” anlayışının yaygınlaştırılması ve bu yönde toplumun medya okuryazarlığı bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Camiamızın en önemli iletişim araçları olan www.kepirtepeliler.org.tr kurumsal websitemizin ve sosyal medya hesaplarımızın daha etkin kullanılabilmesi için bazı bilgilendirmeler yapmak isteriz. Aşağıdaki video ekran kaydı olarak da izleyebileceğiniz gibi, temel açıklamalar şu şekilde:

Öncelikle web adresimizi tam ve doğru kullanmalıyız. Web adresimiz önceki yıllarda farklıydı. Eğer ~~kepirtepelileregitimvakfi.org~~ veya ~~kepirtepeliler.org~~ adresleri hala cihazlarınızda kayıtlıysa bu adresleri temizleyiniz. KEV olarak web adresimize TR uzantısı ekleyerek resmi kayıtlı ve güvenlik onaylı bir websitesine kavuştuk. Ayrıca, www.kepirtepeliler.org.tr adresinin başına www koymadan da websitemize erişebilirsiniz.
Websitemiz, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında “Gizlilik Politikası” içerisinde yayınlanmaktadır. Bu konuda ayrıntılı bilgilendirmeyi www.kepirtepeliler.org.tr/kev/gizlilik-politikasi adresinden okuyabilirsiniz. Ayrıca, internet tarayıcınızda website adresimizin sol başında yer alan kilit işareti, websitemizin uluslararası kriterlere göre “güvenli ve etik” bir adres olduğu ve websitemizde hiçbir kişisel bilginizin saklanmayacağı anlamına gelmektedir. Aslında, internette ziyaret ettiğiniz tüm websitelerinde bu işaretin olduğundan emin olmanız, kişisel bilgi güvenliğiniz için faydalı olacaktır.
Websitemizin etkili kullanımı, websitemize hangi cihazdan giriş yaptığınıza göre farklılık gösterecektir. En etkili kullanıcı deneyimini bilgisayar ekranında yaşayacaksınızdır. Ancak, hatırlatmak isteriz ki, websitemiz mobil cihazların ekran boyutlarında göre otomatik olarak uyumludur. Yani, cihazın ekran boyutuna göre farklı boyutlarda yazılar ve görseller olacaktır, sayfa akışı farklı görünecektir.
Websitemizin anasayfasında üst kısımdaki menüdeki başlıklara tıklayarak ilgili sayfalara gidebilirsiniz. Kullandığınız web tarayıcı programda (Chrome, Mozilla, vb) sağ üstte yer alan üst üste üç nokta ya da çark işaretine tıklayarak açılan menüden “zoom” seçeneğini kullanıp sayfanın yazı ve görsel boyutlarını büyütebilir, daha rahat okuyabilirsiniz.
Eğer websitemize mobil cihazınızdan giriş yaparsanız menü üstte açık olarak görünmeyecek, onun yerine sağ üst kısımda üst üste üç çizgi belirecektir. Buna tıklarsanız menü açılacaktır. Menü başlıklarına tıklayarak dilediğiniz sayfaya gidebilirsiniz.
Websitesindeki yazılı içeriklerde birçok bağlantı adresi olabilir. Bunlara bir kez tıklarsanız KEV’in websitesinden ayrılıp o websitesine gidersiniz. Bu sayfa yeni bir sekmede açılacaktır. Tekrar KEV’in websitesine geri dönmek için cihazınızdaki “geri” komutu veren tuşa basabilir, internet tarayıcınızın sol üstünde yer alan geri yönlü ok işaretine tıklayabilir ya da sekmeler arasında gezerek ilgili sayfaya geri gelebilirsiniz.
Özellikle mobil cihazlardan giriş yapmanız durumunda websitemizdeki dış bağlantılara tıkladığınızda cihazınızda bu yeni sayfa içeriğini açabilmek için bazı uygulamaların indirilip kurulması için ekranınızda uyarı belirebilir. Örneğin, eğer websitemizde bir etkinlik haber yazısında o etkinliğin video kaydına bağlantı verildiyse, buna tıkladığınızda Youtube uygulamasında açmak isteyecektir. Ancak, çoğu zaman küçük yazılarla da olsa “webde aç” ya da “kapat” gibi seçenekler vardır. Bunlara tıklayarak normal izleme yapabilirsiniz. Benzer durum “pdf” uzantılı yazılı dosya içeriklerinde de yaşanabilir. Cihazınıza Acrobat Reader gibi uygulamasını kurmanız gerekebilir.
Websitemizin en üstünde vakfımızın sosyal medya mecralarına tek tıkla ulaşabileceğiniz bağlantılar yer almaktadır. Eğer hala takip etmiyorsanız Facebook ve Linkedin sayfalarımızı beğenebilir, Twitter ve Instagram hesaplarımızı takip edebilir, Telegram grubumuza katılabilirsiniz. Bu imgelere tıkladığınızda ilgili sosyal mecranın sayfasına giderek hesabınıza giriş yapabilirsiniz. Mobil cihazlarınızdan tıklarsanız bu sosyal mecraların uygulamasını cihazınıza kurmak veya internet tarayıcıda hesap açmak isteyecektir. Gerekli izinleri vererek, hesaplarınıza girerek işlem yapabilirsiniz.
Vakfımızın sosyal medya sayfalarına kendi hesaplarınızla katıldıktan sonra bu sayfaları paylaşarak yakınlarınızın da takip etmelerini teşvik edebilirsiniz. Kepirtepelilerin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamak için websitemizdeki içerikleri de Whatsapp, Facebook ve diğer sosyal medya gruplarınızda paylaşabilirsiniz. Bunun için, ilgili sayfanın adresini seçerek kopyalayabilir ya da sayfanın altındaki uygulama sembolüne tıklayabilirsiniz.
Vakıf etkinliklerimizi Covid-19 pandemisinin başladığı Mart 2020’den bu yana çevrimiçi olarak gerçekleştirmekteyiz. Yönetim ve bilgilendirme toplantılarımızı Zoom uygulamasında yapıp, herkese açık etkinliklerimizi ise aynı zamanda Youtube kanalımızda canlı olarak yayınlamaktayız. Sizin de katılıp takip edebileceğiniz tüm toplantı ve etkinliklerin duyuruları, katılım için takip edilmesi gereken adımlar ve canlı video bağlantıları sosyal medya mecralarımızda paylaşılmaktadır. Mobil cihazlarınızda bildirimleriniz açık olursa bu yönde duyurularımızı anlık olarak takip edebilirsiniz.
Tabii ki tüm sosyal medya mecralarında hesabınız olması gerekmiyor. Vakfımızın en kapsamlı sosyal medya mecrası 3500 kişinin takip ettiği Facebook sayfamız. Aynı şekilde, 2600+ üyenin yer aldığı Kepirtepeliler grubu da hem kurumsal duyuruların hem de bireysel paylaşımların yapıldığı bir platform. Bunların yanında, dış dünya ile daha fazla etkileşim aldığımız 800’e yakın takipçisi olan Twitter hesabımız ve 1400’den fazla takipçisi olan Instagram hesabımız da mevcut. 2020’de açtığımız Linkedin sayfamız ve Telegram grubumuz henüz büyüme aşamasında.

İyi Bir Dijital Vatandaş mısınız?

İnterneti doğru, etkin ve etik kullanma becerisi sizin iyi bir “dijital vatandaş” olduğunuzun bir göstergesidir. Şimdi iyi bir dijital vatandaş olmanın kurallarını sırayla gözden geçirelim.

İlk olarak internete her an erişebilme ve arama motorlarını etkin kullanabilme imkânına sahip olmalısınız.
İnternette bulduğumuz her bilgiye eleştirel bir gözle bakmalı ve en az 3 kaynaktan kontrol etmelisiniz.
İnternette alışveriş yapma ve bankacılık hizmetlerinden yararlanma konusunda yeterli bilgiye sahip olup olmadığınızı bilmelisiniz.
Bilgiye ulaştığınız veya gezindiğiniz siteleri iyi tanımalısınız.
En önemli kural şudur: “Gerçek hayatta yapmayacağınız hiçbir şeyi, internetteyken de yapmayın.”
İnternetten edindiğiniz bir bilginin herkese açık veya kopyalanabilir olması, onu çalabileceğiniz anlamına gelmez. Hırsız durumuna düşmemek için kullandığınız her bilginin kaynağını belirtmeyi ihmal etmeyin.
Dijital araçları kullanırken ahlaki olarak doğru kararlar alabilmenin yanında, başkalarına zarar vermekten de özenle kaçınmalısınız.
Herhangi bir platformda görüş bildirirken veya yorum yaparken tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi saygılı olmalısınız.
İnternet ortamında işlenen suçlar ve mücadele yöntemlerine karşı bilinçli olmalısınız.
Unutmayın, bilgileriniz size özel ve kişiseldir. Güvenliğiniz için güçlü şifreler kullanın ve özel bilgilerinizi hiç kimseyle paylaşmayın.
Çevrimiçi teknolojileri kullanırken, bu teknolojilerin size hükmetmesine izin vermeyin. Zamanı verimli kullanın, zamanı belirleyin. Böylelikle olası sağlık sorunlarıyla karşılaşma riskiniz de minimum seviyeye inecektir.
Beyaz bir kâğıda mürekkepli kalem ile yazdığınız yazıyı kolayca silebilir misiniz? Tıpkı bunun gibi internette yaptığınız her paylaşım ardınızda silinmez izler bırakacaktır. Bunu göz önünde bulundurarak çocuklarınızı ve kendinizi internetin tehlikelerinden koruyabilmelisiniz.
Son olarak İnternete bağımlı olmayın, sadece bağlanın!

Dijital vatandaş olma yönünde bilinçlenmenin en önemli boyutlarından biri siber güvenlik ve etiktir. Bunun için aşağıdaki kaynaklardan bilgi alınabilir.

Güvenli İnternet Hizmeti resmi web sayfası
http://www.guvenlinet.org/tr
Facebook’un konu ile ilgili hazırlamış olduğu Aile Emniyet Merkezi
https://www.facebook.com/safety
Youtube’un Güvenlik Merkezi’ni ziyaret edebilirsiniz:
https://support.google.com/youtube/topic/2803240?hl=tr&ref_topic=2676378
Dijital Vatandaşlık ile ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki makaleyi inceleyebilirsiniz:
https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/73bDc.pdf

Dijitalleşmeye Farklı Kuşaklardan Bakış

Kuşaklar sırasıyla Geleneksel (Traditionalists), Bebek Patlaması (Baby Boomers), X Kuşağı, Y Kuşağı ve Z Kuşağı olarak isimlendirilmektedir. Kavram adlandırmalarına baktığımızda ilk olarak 1925 ile 1945 yılları arasında doğanları ifade etmek için “Geleneksel” kavramının kullanıldığını görmekteyiz. Geleneksel tanımlaması “Sessiz Kuşak” ya da “Erişkin Kuşak” olarak da isimlendirilmektedir. Ardından 2. Dünya savaşı yıllarından hemen sonra gelen 1946 ile1964 yılları arasında doğan “Bebek Patlaması” kuşağı bulunuyor. “Bebek Patlaması” kavramı kulağa çok hoş gelmese de böyle tarif edilmesinin sebebi, 2. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra yaşanan nüfus patlaması zamanında doğmuş olmaları. İnternetin olmadığı ve teknolojik gelişmelerin görece daha az ilerlediği o zamanın insanlarını sırasıyla X, Y ve Z kuşakları takip ederken, X kuşağını 1965 ile 1979 yılları arasında doğanlar oluşturmaktadır. X kuşağı üyeleri değişen dünya koşullarına yetişebilmek için büyük bir çaba harcamışlardır. Buna rağmen yetişememek ve çağa ayak uyduramamak izlenimi oluştuğu için kendilerini dışlanmış hissetmektedirler. Hemen ardından gelen Y kuşağını ise 1980 ile 2001 yılları arasında doğanlar oluşturuyor. Milenyum Kuşağı, Gelecek Kuşak (Generation Next), Dijital Kuşak (Digital Generation) Eko Patlaması (Echo Boomers) ve Bir Sonrakiler (Nexters) gibi birden fazla ismi bulunmaktadır. Son olarak 2000 ile 2020 yılları arasında doğan ve doğacak olan nesli ifade eden Z kuşağı geliyor. “İnternet Kuşağı” olarak da anılan Z kuşağı yeni teknolojik imkânlarla, bilgi ve iletişim kolaylıklarının içine doğmuş bireylerden oluşmaktadır. Yapılan araştırmalar her kuşağın kendine has bir iş yapma temayülü, davranış ve düşünme kalıbı, farklı bir giyim ve konuşma tarzı olduğunu göstermektedir. Bu bilgiler ışığında değerlendirdiğimizde, 83 yıllık tarihiyle Kepirtepe’nin mensuplarının neredeyse tüm kuşaklara yayıldığını, dijitalleşen dünyaya çok farklı noktalardan baktıklarını söyleyebiliriz.

Bilinçli Dijital Vatandaş Olmak için Faydalı Kaynaklar

Türkiye’de toplumun her kesimine hitap eden kapsamlı bilgilendirme faaliyetleri yapılmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda sunulmuştur:

Bilgi Teknolojileri ve İnternetin Bilinçli, Güvenli Kullanımı Rehberi: Hem teorik bilgilerin yer aldığı hem de pratik ipuçlarının açıklandığı bu rehberi buradan okuyabilirsiniz: https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/nH58Q.pdf

TC Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı da bireyler ve kurumlar için önemli bir iletişim mecrası haline gelen sosyal medyanın doğru kullanımına yönelik bir rehber olması amacıyla Sosyal Medya Kullanım Kılavuzu yayınlamıştır. İçindekiler kısmından ilginizi çeken konularda okuma yapabilirsiniz: https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/bOCi1.pdf

Sosyal Medya ve Dijital Araçlar için Rehberler

Sosyal medyaplatformlarında hesap yönetimi için faydalı önerileri inceleyebileceğiniz rehber için tıklayınız: https://www.guvenliweb.org.tr/sosyal-medya-rehberi
Sivil Toplum Diyaloğu Programı kapsamında “Sosyal Medya ve Dijital Araçlar Nasıl Kullanılmalı?” sorusunu cevaplamak üzere daha ziyade sivil toplum kuruluşları için hazırlanan bu broşür kitapçık da size bilgilendirecektir: http://siviltoplumsektoru.org/wp-content/uploads/2019/12/sosyal_medya_ve_dijital_brosur.pdf
Genel olarak interneti ve bilgisayarı etkili kullanma konusunda eksikleri olanlar için bu websitesi çok güzel bilgiler sunuyor. Microsoft tarafından sunulan içerikleri okuyarak, eğitim videolarını izleyerek ve pratik yaparak bilgisayar ve telefon kullanım becerilerinizi geliştirebilirsiniz. Her bir kullanıcının “dijital okuryazar” olmasını hedefleyen websitesinin içerisinde dijital içerik oluşturma, dijital ofis ortamı, dijital okuryazarlık, etkili sunum hazırlama, Microsoft Office temel bilgiler ve veri ile çalışma başlıkları altında zengin eğitim içerikleri yer almaktadır: https://geleceginitasarla.com
Android ve iOS Akıllı Telefonlarda Uygulama İzinlerini Kontrol Etme: Andorid ve iOS akıllı telefonlarda uygulama izinlerini nasıl kontrol edebileceğinizi bu rehber kitapçıktan öğrenebilirsiniz. Sayfalardaki üst köşelere tıklayarak ileri – geri gidebilirsiniz: https://www.guvenliweb.org.tr/kitapcik/uygulama-izinleri
Özellikle yetişkinlere yönelik detaylı bilgilendirmelerin yapıldığı zengin içerikli eğitimler Anadolu Üniversitesi, Üretken Bilge Yaşlılar Grubu ve çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirilerek Youtube’da video serisi olarak yayınlanmıştır. Bu videoları izleyerek bilgisayar, telefon ve sosyal medya hakkında bilgi edinebilir, detayları öğrenebilir ve etkili kullanım uygulamaları yapabilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=ZT8YuBQ9KLg&list=PL-qagN0hN4hJi4JdT9uELAgnAgl3u6ooV

Ayrıca, Herkes için Kütüphane platformu tarafından dijital vatandaşlar için faydalı olacak E-Devlet Uygulamaları gibi video eğitimleri sunulmaktadır.

Pandemi Sürecinin Yükselen Yıldızı: Zoom

Dijital bir toplantı gerçekleştirmek isteyen kişilerin diledikleri isimlerle bir araya gelerek çoklu olarak görüntülü sohbet gerçekleştirmesini sağlayan uygulama olarak bilinen Zoom, yeni normalin toplantı sistemi olarak adlandırılabilir. Zoom’un en büyük sıkıntısı, sadece İngilizce dilinde hizmet sunmasıdır, maalesef Türkçe’si yoktur. Ancak, bu kılavuz size kurulum ve etkili kullanım konusunda temel bilgileri sunacaktır. İleri seviye detaylı sorularınıza Youtube’daki eğitim videolarınızı izleyerek yanıt bulabilirsiniz: https://www.itkib.org.tr/files/downloads/oea_kilavuz.pdf

Etkinliklerimize Zoom uygulamasından katılma konusunda problem yaşarsanız KEV Genel Sekreteri Murat Akbıyık’a ulaşarak destek alabilirsiniz.

İnternet Okur-Yazarlığı ve Arama Motorları

İnterneti herkes farklı amaçlarla kullanıyor olsa da temelde amaç bilgiye ulaşmaktır. İnternet okuryazarlığı denilince anlamamız gereken belli başlı noktalar şunlardır:

Doğru bilgiye, farklı web sitelerini karşılaştırarak ulaşmak.
İnternette karşılaşılan her bilgiye “sağlıklı bir şüphe” ve “eleştirel bir bakışla” yaklaşmak.
Güvenliğiniz için kişisel verilerinizi korumanın ve güçlü şifreler oluşturmanın önemini kavramak.
İnternette arama yaparken farklı arama motorlarını amacına uygun bir şekilde ve etkin olarak kullanmak.
İnternette olağan ve karşılaşabileceğiniz zararları, riskleri önceden bilmek.

Eskiden ansiklopediler, kütüphaneler ve kitapevleri bir bilginin kaynağına ulaşmak için ideal araçlardı. Bilgi ve iletişim çağı olarak adlandırılan günümüzde ise en büyük bilgi kaynağı, internet olmaya başladı. Oysaki internet birçok bilgiye ulaşabileceğiniz eşsiz bir kaynak olmasının yanı sıra doğruyu ve yanlışı, yanıltıcı ve yönlendirici bilgiyi ayırt etmenin son derece zor olduğu bir mecradır.

Bu durum özellikle öğrenciler için geçerlidir. Öğrenciler ödevlerini internetten araştırırken en çok kullandıkları araç arama motorlarıdır. Arama motorlarında aranan kelimeler sonucu önlerine çıkan ilk sayfanın doğruluğunu veya yanlışlığını teyit etmeden karşılaştıkları ilk bilgiyi kullanabilmektedirler. Bu her zaman doğru bir yöntem olmayabilir. Çünkü arama motorları belirli bir algoritma yapısında çalışır ve her zaman doğru ve güvenilir bilgiyi üst sıralarda göstermez. İnternette aranan her bilginin bir karşılığı olduğu sonucu doğru bir yaklaşım tarzı değildir.

Bunun için;

Öncelikle erişilen bilgi kaynağının ve ilgili web sitesinin kurumsal yapılara ait web siteleri olup olmadığının; değilse ilgili sayfanın iletişim ve hakkımızda bölümlerinin incelenmesi gerekir.
Ücretsiz erişilen verilerden ve hizmetlerden her zaman şüphe duyulmalıdır.
Bilgiye en az 3 farklı kaynaktan ulaşarak, doğruluğu teyit edilmelidir.
Günümüz ansiklopedilerine elektronik ortamlarda da artık erişilebilmekte ve faydalanılmaktadır. Ayrıca birçok elektronik ve akademik veri tabanına çeşitli üyelikler aracılığıyla ulaşmak da mümkündür.
Özellikle akademik çalışmalarda bulunanlar, Google’un Arama Motoru hizmeti yerine Google Scholar (scholar.google.com) hizmetini kullanabilirler. Yine açık kaynak kitaplar için books.google.com kullanılabilir.

Etkin Arama Yapmanın Püf Noktaları

İyi bir arama yapmak için sadeleştirilmiş başlıklar veya ifadeler kullanmalısınız.
Aranılan kelimeyi veya konuyu açıklamayınız. Aramanızı kısa tutunuz.
Kelimenin sonunda ekler varsa kaldırınız.
Büyük küçük harf hassasiyeti yoktur. İster büyük, ister küçük harf kullanın, otomatik olarak küçük harf olarak algılanacaktır.
Uzun uzun cümleler şeklinde arama yapmayınız. Sadece gerekli olan anahtar kelimelerle arama yapınız.
Arama belirli bir site içerisinde ve belirli bir dosya tipi için yapılmak isteniyorsa özel arama teknikleri kullanılmalıdır.

Örneğin guvenliweb.org.tr sayfası içinde, pdf uzantılı dosyaları bulmak için site:guvenliweb.org.tr filetype:pdf şeklinde arama yapabilirsiniz.

Çift tırnak için yapacağınız aramalar sadece o aramaya özel sonuçları getirir. Mesela (“bugün benim doğum günüm”) parantez içinde yapacağınız bu arama 4 ayrı kelimeyi tek tek değil de direk o cümle öbeğindeki arama sonuçlarını size listeleyecektir.
Anahtar kelimelerden listelenmesini istemediğiniz kelimelerin başına “-“ işaretini koyarsanız, aramanızda o kelime otomatik olarak listelenmeyecektir. Birden fazla anlamı olan kelimeler için bu yöntemi kullanabilirsiniz.
Aramanız içinde mutlaka geçmesini istediğiniz kelimelerin başına “+” işareti koyabilirsiniz.
Arama motorları, çoğu zaman basit soruları cevaplandırabilmektedirler.

Bunlara bazı örnekler verecek olursak, arama kısmında yapacağınız 6+4*3 matematiksel işlemi sonucunda Google size 18 sonucunu verecektir. Örneğin time:izmir, weather:İstanbul, 1 dolar kaç tl, gibi aramalar sizi sonuçlara yönlendirecektir.

Arama motorları tek başına internetteki tüm bilgiye ulaşmanızı sağlayamaz. Bunun için olabildiğince işinize yaracak, güvendiğiniz web sayfalarını, eğitsel içeriklerini ve bilgi kaynaklarını araştırmayı, bu sayfalara ulaştıktan sonra ise “sık kullanılanlar” aracılığı ile web tarayıcınıza kaydetmenizi öneririz. Ayrıca arama motorlarını kullanırken tek bir arama motoruna bağlı kalmadan farklı arama motorlarını da (Yandex, DuckDuckGo, Bing vb.) kullanarak aradığınız bilgiye ulaşmanızı öneririz.

İnterneti sadece bilgi almak için değil, bilgiyi üretmek ve bu bilgiyi paylaşmak amaçlı da kullanmalıyız. Çünkü ülkemizde pozitif içerik ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Kurumların çevrimiçi itibarı hususunda da büyük önem teşkil eden bu ihtiyaç aynı zamanda internetin risklerine ve bilinçsiz kullanıma karşı alınabilecek en iyi korunma yöntemlerden biridir. Üretilen bu bilgileri çevrimiçi ortama sunulurken de bilginin doğruluğu, güvenilirliği ve telif hakları gibi hususlara dikkat edilmelidir.

“Medya okuryazarlığı ve siber vatandaşlık” konulu aşağıdaki videoyu izlemenizi tavsiye ederiz:

İnternet Bankacılığında Güvenlik İpuçları

Dijital vatandaşlar olarak, internet bankacılığı işlemlerini güvenli bir şekilde yapabilmek için aşağıda bulunan güvenlik tavsiyeleri size yol gösterici olacaktır.

İnternet ve mobil şubeye giriş yaparken kullandığınız Akıllı Şifre bilgilerini banka personeli dâhil kimseyle paylaşmayın.
Herkesin kullanımına açık, başkalarına ait bilgisayarlarda internet bankacılığı işlemleri yapmayın.
Bankalar kişisel bilgilerinizi sizden e-posta veya mesaj yoluyla talep etmez. E-posta veya mesaj yoluyla gönderilen web adreslerine tıklamayın. Farklı web sayfalarından İnternet Şubesine yönlendirilme yoluyla gelen bilgilere inanmayın ve herhangi bir giriş yapmayın. Böyle bir durumda bankanızı bilgilendirin.
Şifrelerinizi herhangi bir yere yazmayın, bilgisayara veya tarayıcıya kaydetmeyin.
İşletim sistemlerinin sonradan keşfedilen güvenlik açıklarını gidermek için güncellenmesi gereklidir. İşletim sistemini düzenli olarak güncelleyin.
Bilgisayarınıza en az bir adet lisanslı Antivirüs ve / veya casus programlara karşı “anti-spyware” yükleyin. Bilgisayarınıza zarar verebilecek virüs, trojan, casus programların bilgisayarınıza yüklenmesine engel olmak için Kişisel Firewall (Ateş Duvarı) programları kullanın.
İnternet Şubesi’nde yapılan işlemler bittiğinde ekran penceresini X ile kapatmak yerine “Güvenli Çıkış” butonunu kullanarak işlemi sonlandırın.
Şifrelerinizi belirli aralıklarla değiştirin.
Akıllı SMS ile size özel tek kullanımlık şifre teknolojisi ile iki kademeli güvenlik sağlanacağından, para transferi ve ödeme işlemlerinizi güvenli bir şekilde gerçekleştirirsiniz.
BDDK tarafından 14.09.2007 tarihinde 26643 no ile yayımlanan “Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alınacak İlkelere İlişkin Tebliğ’in” 14.3 üncü maddesi uyarınca Bankalar müşterilerinin aktivitelerinin kaydının tutulmasıyla mükelleftir. Bu sebeple İnternet Bankacılığı kapsamında yaptığınız işlemlerin kaydı bankalar tarafından tutulmaktadır.
Hesap hareketlerinizi, banka kartı ve kredi kartı harcamalarınızı düzenli olarak kontrol edin.
Erişmek istediğiniz internet sayfasının adresini tarayıcınızın adres satırına kendiniz yazın ve sık kullanılanlar sekmesine ekleyin.
Hesaplarınızda size ait olmayan bir işlem ile karşılaşırsanız veya İnternet Şubesine girişte kullandığınız şifrelerinizin üçüncü şahısların eline geçtiğini düşünüyorsanız, acil bir şekilde bankanız ile iletişime geçin.

Şifre Güvenliği

Şifreler kolay tahmin edilebilir olmamalıdır. 2020 yılı itibari ile kolay tahmin edilebilir şifre sıralaması aşağıdaki gibidir.
123456 123456789 picture1 111111 123123 password test1 qwerty asdf senha abc123 000000 iloveyou qqww1122 Doğum tarihleri Özel isimler Yer isimleri

Bu şifreler güvenlik açısından zafiyet oluşturan şifrelerdir, mümkün olduğunca kullanılmaması güvenlik açısından faydalı olacaktır.

Şifreler en az 8 karakterden oluşmalıdır.
Güvenli bir şifre oluştururken, büyük harf, küçük harf, sayı ve noktalama işaretleri kombinasyonları tercih edilmelidir.
Şifreleri günlük hayatta sıkça kullanılan anlamlı kelimelerden veya yabancı dillerdeki kelimelerden seçmek yerine, sadece sizin bilebileceğiniz anlamı olmayan veya sıkça kullanılmayan kelimelerden ve kombinasyonlardan seçmek, şifreleri tahmin edilmesi zor ve güçlü kılacaktır.

İnternette Hak, Hukuk ve Sorumluluklar

İnternet ortamı insanların gerçek hayatta olduğu gibi kendilerini diledikleri gibi ifade edebilecekleri, istedikleri bilgiye istedikleri anda ulaşabilecekleri özgür bir alandır. İnsanlar iletişim özgürlüğüne sahip olduğu gibi erişim özgürlüğüne de sahiptirler ve bu anayasamızda güvence altına alınmıştır. Bu alanı kullanırken aynen gerçek hayatta olduğu gibi birtakım kişilik haklarına riayet edilmesi ve çevrimiçi ortamın bu hak ve sorumluluklara göre kullanılması için birtakım hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Çevrimiçi ortamda var olan bazı bilişim suçları şunlardır:
Bilgisayar Sistemlerine ve Servislerine Yetkisiz Erişim
Bilgisayar Sabotajı
Bilgisayar Yoluyla Dolandırıcılık
Bilgisayar Yoluyla Sahtecilik
Bir Bilgisayar Yazılımının İzinsiz Kullanımı
Kişisel Verilerin Kötüye Kullanılması
Sahte Kişilik Oluşturma ve Kişilik Taklidi
Yasadışı Yayınlar
Ticari Sırların Çalınması
Terörist Faaliyetler
Çocuk Pornografisi
Hacking
Diğer Suçlar (Organ, fuhuş, tehdit, uyuşturucu, vb.)

Türk Ceza Kanunu’nun 243, 244 ve 245. maddeleri bilişim vasıtasıyla işlenen suçlara düzenleme getirmiştir. 243. madde ile bir bilişim sisteminin bütününe ve bir kısmına hukuka aykırı, olarak girilmesi ve orada kalmaya devam edilmesi suç olarak düzenlenmiştir. 244. madde ile bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan bir kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır hükmü ile bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan, sisteme veri yerleştiren var olan verileri başka bir yere gönderen kişi altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır hükmü getirilmiştir. 245. madde ile de banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması eylemleri bağımsız bir suç tipi olarak düzenlenmiştir. Kredi kartı veya banka kartıyla gerçekleştirilen her türkü hukuka aykırı yarar sağlama eylemi bu suç tipini oluşturmaktadır.

Bilişim suçları yanı sıra internet içerik düzememelerine birden fazla kanunda yer verilmekle birlikte bunlardan en önemlisi olan 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” 2007 yılında yürürlüğe girmiştir. Kanun ile ilk defa internet ortamındaki katalog suçlar kapsamındaki yasadışı içerik ile ilgili erişimin engellenmesi usul ve esasları düzenlenmiş ve internet hizmeti veren internet aktörlerine de bir takım yükümlülük ve sorumluluklar getirilmiştir. Kanunda tanımlanmış katalog suçlara ilişkin; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Bilgi ve İhbar Merkezi; vatandaşların bu suçlara ilişkin şikâyetlerini bildirebilecekleri müracaat merkezi olarak kurulmuştur. 23.11.2007 tarihinde faaliyete geçen bu merkeze http://www.ihbarweb.org.tr adlı web adresinden yasadışı içeriğe ilişkin ihbarda bulunabilmektedir. Kanun kapsamında ayrıca vatandaşlara internet ortamında kişilik haklarının ihlali ve özel hayatın gizliliği ile ilgili olarak başvuru süreçleri tanımlanmıştır.

5651 Sayılı Kanun’daki hak ve sorumluluklarınız ile ilgili detaylı bilgiye şu adresten ulaşabilirsiniz: internet.btk.gov.tr

Kaynaklar:

Güvenli İnternet Hizmeti resmi web sayfası: www.guvenlinet.org/tr
Youtube.com
Yetişkin Yeni Medya Okuryazarlığı: Avrupa Birliği ve Türkiye Örnekleri – Berkay Buluş, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017

Bu sayfanın ziyaret sayısı: 649

Previous post Kepirtepelilerin Bayramı Next post Vali Bilgin’den “Müze” Ziyareti

You must be logged in to post a comment.